“100 χρόνια μετά: Οι πρόσφυγες του 1922.
Η δημιουργία της νέας Ανατολικής Μακεδονίας”

ΔΗΜΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ / ΙΔΡΥΜΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ / ΔΗΜΟΣ ΔΡΑΜΑΣ: Συνέδριο “100 χρόνια μετά: Οι πρόσφυγες του 1922 – Η δημιουργία της νέας Ανατολικής Μακεδονίας”

Σε μια κατάμεστη αίθουσα από κόσμο, στη Μεγάλη Λέσχη της Καβάλας, ξεκίνησε το απόγευμα της Παρασκευής 11 Νοεμβρίου το τριήμερο επιστημονικό Συνέδριο που συνδιοργανώνουν το Ίδρυμα της Βουλής για τη Δημοκρατία και τον Κοινοβουλευτισμό και οι Δήμοι Καβάλας και Δράμας, με τίτλο «100 χρόνια μετά: οι πρόσφυγες του 1922 και η δημιουργία της νέας Ανατολικής Μακεδονίας».

Στην έναρξη, χαιρέτησαν η «ψυχή» της διοργάνωσης, ο Γενικός Γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής, καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο  Αθηνών, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, ο Δήμαρχος Καβάλας, Θόδωρος Μουριάδης, ο Δήμαρχος Δράμας, Χριστόδουλος Μαμσάκος, οι Βουλευτές Καβάλας, Γιάννης Πασχαλίδης, Μακάριος Λαζαρίδης και Τάνια Ελευθεριάδου, ο εκπρόσωπος της Ένωσης τέως Βουλευτών και Ευρωβουλευτών, πρώην Βουλευτής Καβάλας, Μίμης Χριστοφιλογιάννης, ο Πρόεδρος της ΔΗΜΩΦΕΛΕΙΑ, Παναγιώτης Αγγελίδης, και ο εκπρόσωπος της Μητρόπολης Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου, πανοσιολογιότατος αρχιμανδρίτης Παύλος.

Σημειώνεται ότι, μεταξύ των 29 ομιλητών του Συνεδρίου ήταν και ο υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, αρμόδιος για θέματα Ανώτατης Εκπαίδευσης, αναπληρωτής καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Άγγελος Συρίγος.

ΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ

Με δεδομένο ότι η Καβάλα ήταν από τους τόπους που δέχθηκε σημαντικό αριθμό προσφύγων, ο Δήμαρχος Καβάλας τόνισε «σήμερα βλέπουμε το αποτύπωμά τους και μέσα στη ψυχή μας, αλλά και σε όσα προόδευσαν σ’ αυτόν τον τόπο.

Ένα αποτύπωμα ματωμένο, ξεριζωμένο, πονεμένο, μυρωμένο απ’ τα καπνά, φορτωμένο με καημούς, αλλά και χαραγμένο με πυρρίχιους, αναστενάρια, κεμετζέδες, αμανέδες, μπάλους, καρσιλαμάδες, χασάπικους, ρεμπέτικα φερμένα απ’ τα βουνά, τα λαγκάδια και τα παράλια της άλλης Ελλάδας, αυτής που άφησαν πίσω τους.

Κάναν το κουράγιο δύναμη και ξαναρίζωσαν σε τούτον τον τόπο, έναν τόπο που μαζί τους ξαναγεννήθηκε και άνθισε

Όταν ήρθαν, τους προϋπάντησαν η ντόπια φτώχεια κι η ανέχεια που θέριεψε τον ρατσισμό και τον φόβο του ξένου που ήρθε να πάρει τις δουλειές και τα χωράφια.

Τα άντεξαν και με τον χρόνο ζύμωσαν την καθημερινότητά τους με τους ντόπιους. Η κόπωση, το βάσανο κι η λαβωματιά της μετεγκατάστασης έγιναν κόπος και ιδρώτας και σμίλευσαν στη γη την απαρχή αυτών που ζούμε σήμερα, έναν αιώνα μετά, οι ευτυχισμένοι απόγονοί τους.

Τα τσαντίρια έγιναν σπίτια, οι μαχαλάδες γίναν γειτονιές, τα πετροχώραφα σπαρθήκαν, τα καπνομάγαζα ζωντάνεψαν, η θάλασσα γέμισε δίχτυα και παραγάδια.

Το Κράτος έβαλε το χέρι του κι οι πρόσφυγες το μεράκι, την τέχνη και την εξυπνάδα τους.

Έμαθαν να παλεύουν σε άλλα μετερίζια, φτιάξαν συλλογικότητες, συνδικαλίστηκαν, κατέβηκαν σε δυναμικές απεργίες, διεκδίκησαν καλύτερη ζωή, καλύτερα μεροκάματα που τα εδραίωσαν μέχρι τις μέρες μας.

Πρόσφυγας ήταν κι ο δήμαρχος Καβάλας, ο Μήτσος Παρτσαλίδης, ο πρώτος αριστερός δήμαρχος των Βαλκανίων.

Το Ίδρυμα της Βουλής για τη Δημοκρατία και τον Κοινοβουλευτισμό μάς έκανε την τιμή να οργανώσει αυτό το τριήμερο Συνέδριο στους δύο τόπους, την Καβάλα και τη Δράμα, που πριν από 100 χρόνια ήταν ένας τόπος που όταν μετρήθηκαν λίγα χρόνια μετά την ανταλλαγή, βρέθηκε ότι οι 7 στους 10 κατοίκους ήταν πρόσφυγες.

Ένα Συνέδριο, που μαζί με την Έκθεση που φιλοξενούμε, περιμένουμε να μας κάνει καλλίτερους γνώστες της ιστορικής διαδρομής μας.

Γιατί οι δρόμοι της Ιστορίας ενός τόπου απαιτούν πολλούς εργάτες, που συνεχώς θα ψάχνουν να βρουν τις μικρές και μεγάλες πέτρες, να τις ταιριάξουν μεταξύ τους και να τις τοποθετήσουν στο διάβα του παρελθόντος, ώστε ο σημερινός διαβάτης να μπορεί να μάθει από πού έρχεται και πιο είναι το ριζικό του».

Ο Δήμαρχος Δράμας, Χριστόδουλος Μαμσάκος, αφού ευχαρίστησε τους συντελεστές του Συνεδρίου, επισήμανε ότι «κάθε επέτειος έχει νόημα όταν αντλούμε από αυτήν συμπεράσματα που θα μας δώσουν τη δυνατότητα να χαράξουμε με επιτυχία και πολιτική οριμότητα τα βήματα της ιστορικής πορείας μας. Άλλωστε, η Ιστορία δεν είναι χρήσιμη επειδή διαβάζει κανείς εκεί το παρελθόν, αλλά επειδή διαβάζει το μέλλον».

Ο Βουλευτής της ΝΔ, Γιάννης Πασχαλίδης σημείωσε ότι «μπορεί η Μικρασιατική Καταστροφή να υπήρξε τραύμα στην Ιστορία μας, αλλά η έλευση των προσφύγων δημιούργησε ένα άλλο καταλυτικό γεγονός, νέες πολιτικές και κοινωνικές καταστάσεις με αυτούς που ήρθαν ρίζωσαν και δημιούργησαν».

Ο Βουλευτής της ΝΔ, Μακάριος Λαζαρίδης είπε πως «η περιοχή Καβάλας-Δράμας είναι αυτή στην οποία εγκαταστάθηκαν οι περισσότεροι πρόσφυγες, αναδιαμορφώνοντας ουσιαστικά τον χάρτη της ευρύτερης περιοχής Παρά τις μεγάλες δυσκολίες, μπόρεσαν να ενσωματωθούν στο κοινωνικό σύνολο και να προκόψουν σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο έχοντας ως παρακαταθήκη τις αξίες και τος αρχές  που έφεραν μαζί τους.

Η Βουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ, Τάνια Ελευθεριάδου, αφού υπογράμμισε ότι «όταν ήρθαν οι πρόσφυγες, δεν τους υποδέχθηκαν με ανοιχτές αγκαλιές οι τοπικοί κάτοικοι, διότι η ζωή τοτε ήταν πολύ δύσκολη, στο τέλος, όμως, επικράτησε η ανθρωπιά», τόνισε ότι «με τις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, δεν πρέπει να ενισχύσουμε μόνο την ιστορική μνήμη μας, αλλά να καταλάβουμε ότι πάνω από όλα είμαστε άνθρωποι. Γιατί και σήμερα υπάρχουν πολλές χιλιάδες πρόσφυγες που έρχονται στη χώρα μας και θα πρέπει, ανεξαρτήτου καταγωγής και εθνικότητας, να αντιληφθούμε ότι όλοι αυτοί έχουν την ανάγκη να βρουν μια ασφαλή αγκαλιά».

 1Η ΣΥΝΕΔΡΙΑ: «Η ανταλλαγή: νομικές, πολιτικές, ηθικές διαστάσεις»

Υπό της προεδρία του ιστορικού Κυριάκου Λυκουρίνου, μίλησαν:

Μανόλης Κούμας (επίκουρος καθηγητής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών): «Ανταλλαγές και μετακινήσεις πληθυσμών, 1912-1924: μια συγκριτική προσέγγιση».

Άγγελος Συρίγος – Ευάνθης Χατζηβασιλείου: «Νομικές διαστάσεις και το ζήτημα της υποχρεωτικότητας στη Σύμβαση Ανταλλαγής του 1923».

Στράτος Δορδανάς (επίκουρος καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης): «Δημόσια συζήτηση για τη Σύμβαση “περί ανταλλαγής των ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών» του 1923”».

Ιάκωβος Μιχαηλίδης (καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης): «Πρόσφυγες εν ροή: Όψεις της ανταλλαγής των ελληνοτουρκικών πληθυσμών με βάση τη Σύμβαση της Λωζάννης».

Ισμήνη Κριάρη (μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ιδρύματος της Βουλής, τ. πρύτανις, καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών): «Όψεις της αγροτικής αποκατάστασης των προσφύγων»

2Η ΣΥΝΕΔΡΙΑ  «Εγκατάσταση και πνευματικές εκβολές»

Υπό την προεδρία της Γεωργίας Μπακάλη (διδάκτωρ Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) μίλησαν:

Σαπφώ Αγγελούδη-Ζαρκάδα (δρ. αρχιτέκτων-μηχανικός) «Η στεγαστική αποκατάσταση των προσφύγων στην Καβάλα. Ένα δύσκολο εγχείρημα μεγάλης διάρκειας».

Κυριάκος Λυκουρίνος (Ιστορικός): «Πτυχές της αγροτικής αποκατάστασης των προσφύγων στον νομό Καβάλας, 1922-1930».

Ευριπίδης Γαραντούδης (καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών): «Η άφιξη και η κοινωνική ένταξη των προσφύγων ως θεματική ύλη στη λογοτεχνική παράδοση της Καβάλας».

Μιχάλης Λυχούνας (προϊστάμενος του Τμήματος Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας): «Με τον πολιτισμό στο σεντούκι και την καρδιά. Προβλήματα διαχείρισης του υλικού πολιτισμού των προσφύγων έναν αιώνα μετά».

Στην πρώτη ημέρα, μεταξύ άλλων παραβρέθηκαν ο τέως Βουλευτής Καβάλας του ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρης Εμμανουηλίδης, ο Πρόεδρος του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας, Σωκράτης Μποζούδης, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Καβάλας, Κώστας Πεφάνης, ο Αντιδήμαρχος Καβάλας, Γιάννης Ιακωβίδης, ο Αντιδήμαρχος Δράμας, Μιχάλης Τάσσου, η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας, Σταυρούλα Δαδάκη.

Το Συνέδριο θα συνεχιστεί το πρωί του Σαββάτου 12 Νοεμβρίου στην Καβάλα, το απόγευμα του Σαββάτου και το πρωί της Κυριακής στη Δράμα.

Δήμος Καβάλας – Municipality of Kavala

 Δήμος Δράμας – Municipality of Drama – Greece

 Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία