ΠολιτισμόςΠρωτοσέλιδα
Προϊστορικός οικισμός Ντικιλι Τας: Ανασκαφές «στη ρωγμή του χρόνου» (6400/6200 π.Χ.)
Η ερευνητική ομάδα του Ντκιλί Τας αποτελείται φέτος από περίπου 30 άτομα, από Ελλάδα, Γαλλία και Βουλγαρία. Συμμετέχουν αρχαιολόγοι, φοιτητές, τοπογράφοι και τεχνικό προσωπικό.
Ήδη η πρώτη αποστολή έφτασε στον προϊστορικό οικισμό με τις ανασκαφές να ξεκινούν στις 4 Ιουλίου και να ολοκληρώνονται στις 12 Αυγούστου.
Φέτος θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην ανασκαφική διερεύνηση των στρωμάτων της Αρχαιότερης Νεολιθικής (περί το 6400/6200 π.Χ.) στη βάση της τούμπας, αμέσως επάνω από το φυσικό έδαφος. Η ύπαρξη αυτών των επιχώσεων έγινε αντιληπτή χάρη στις δειγματοληψίες πυρήνων με γεώτρηση (καρότα) που πραγματοποιήθηκαν κατά το τρίτο πρόγραμμα ερευνών. Η Αρχαιότερη Νεολιθική δεν έχει εντοπισθεί μέχρι στιγμής σε καμία άλλη υπαίθρια θέση της Ανατολικής Μακεδονίας.
Το παρόν ερευνητικό πρόγραμμα (2019-2023) διευθύνεται από ελληνικής πλευράς από την κυρία Χάιδω Κουκούλη-Χρυσανθάκη, επίτιμη Έφορο Αρχαιοτήτων και μέλος της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας και την κυρία Δημητρία Μαλαμίδου, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών και μέλος της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, και από γαλλικής πλευράς από τον κύριο Pascal Darcque και την κυρία Ζωή Τσιρτσώνη, διευθυντή ερευνών και ερευνήτρια, αντίστοιχα, στο Γαλλικό Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (CNRS).
Η χρηματοδότηση προέρχεται από το υπουργείο Εξωτερικών της Γαλλίας , από ιδιωτικούς φορείς και την οικονομική ενίσχυση (150.000 ευρώ) που έλαβε η αποστολή του Ντικιλί Τας λαμβάνοντας το Μέγα Βραβείο Αρχαιολογίας 2020 του Ιδρύματος Simone και Cino Del Duca (Grand Prix d’archéologie 2020 de la Fondation Simone et Cino Del Duca – Institut de France). Η επιτροπή του βραβείου, στην πλειοψηφία της μέλη της γαλλικής Ακαδημίας Επιγραφών και Γραμμάτων, ανέφερε ότι με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζει « τις εργασίες που έχουν πραγματοποιηθεί ως τώρα σε αυτόν τον προϊστορικό οικισμό και την ποιότητα του προγράμματος ερευνών της ομάδας για τα επόμενα χρόνια ».
H βράβευση αυτή συνέπεσε συμπωματικά με την επέτειο εκατό χρόνων από την έναρξη των αρχαιολογικών ανασκαφών στο Ντικιλί Τας, καθώς οι πρώτες δοκιμαστικές τομές είχαν γίνει στα 1920-22 από τον Γάλλο αρχαιολόγο L. Renaudin. Η οικονομική ενίσχυση του βραβείου θα υποστηρίξει σημαντικά τις εργασίες του νέου κύκλου ερευνών που εγκαινιάστηκε το 2019, καθώς και τις εργασίες ανάδειξης και προβολής του προϊστορικού οικισμού.
Για όσους δεν γνωρίζουν…
Ο προϊστορικός οικισμός του Ντικιλί Τας βρίσκεται στο νοτιο-ανατολικό τμήμα της πεδιάδας της Δράμας, σε απόσταση 2 χλμ από την αρχαία πόλη των Φιλίππων, στις παρυφές της σημερινής κωμόπολης των Κρηνίδων, που υπήρξε έδρα του πρώην Δήμου Φιλίππων και έχει ενσωματωθεί από το 2010 στο Δήμο Καβάλας, της Π.Ε. Καβάλας. Ο οικισμός έχει την μορφή τούμπας, μιας από τις μεγαλύτερες στα Βαλκάνια, με έκταση περ. 4 εκτάρια και ύψος 17 μ. Η θέση αποτελεί αντικείμενο συστηματικής έρευνας υπό την αιγίδα και την οικονομική στήριξη της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας και της Γαλλικής Σχολής Αθηνών. Από το 2008 και εξής, το ανασκαφικό πρόγραμμα έτυχε επιπλέον στήριξης από την επιτροπή ανασκαφών του Υπουργείου Εξωτερικών της Γαλλίας και από το εδρεύον στις ΗΠΑ Ινστιτούτο Αιγαιακής Προϊστορίας (INSTAP). Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας, όπως και η τοπική αυτοδιοίκηση, είναι σταθερά αρωγοί του έργου της αποστολής.Έχουν προηγηθεί (εκτός από το παρόν ερευνητικό πρόγραμμα 2019-2023) ο πρώτος κύκλος ανασκαφών υπό τη διεύθυνση των J. Deshayes και Δ. Θεοχάρη (1961-1975), ο δεύτερος κύκλος ερευνών που πραγματοποιήθηκε υπό τη διεύθυνση των Χ. Κουκούλη-Χρυσανθάκη και R. Treuil (1986-1996) και το τρίτο πρόγραμμα ερευνών (2008-2018) υπό την ευθύνη των διευθυνόντων της παρούσας ερευνητικής περιόδου.
Οι ανασκαφές έφεραν στο φως πλούσια κατάλοιπα από μια μακρά σειρά διαδοχικών στρωμάτων κατοίκησης χρονολογούμενων από τις αρχές της Νεότερης Νεολιθικής περιόδου (περ. 5500 π.Χ.), ως τα τέλη της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (περ. 1100 π.Χ.). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει, μεταξύ άλλων, ο πρόσφατος προσδιορισμός της πρώτης εγκατάστασης στη θέση γύρω στα 6400-6200 π.Χ., δηλαδή την ίδια σχεδόν εποχή των πρώτων μόνιμων εγκαταστάσεων στη βορειοδυτική Ανατολία και στις «πρωτοπόρες» θέσεις του αιγαιακού κόσμου (Θεσσαλία, Δυτική Μακεδονία), καθώς και η πλήρης τεκμηρίωση παραγωγής οίνου από σταφύλια, της αρχαιότερης περίπτωσης οινοποίησης μέχρι στιγμής σε ευρωπαϊκό έδαφος (περίπου στο 4300/4200 π.Χ.). Καταδείχθηκε επίσης ότι η Ύστερη Εποχή Χαλκού στην κορυφή της τούμπας (τομέας 7) εμφανίζει μακρά χρονική διάρκεια (τουλάχιστον από το 1600/1450 έως το 1300/1150 π.Χ.), ενώ η εύρεση κεραμικής με διακόσμηση μυκηναϊκού τύπου επιτρέπει τη διερεύνηση των επαφών της θέσης και της ευρύτερης περιοχής με την Νότια Ελλάδα.
Προκαταρκτικές εκθέσεις για όλες αυτές τις έρευνες δημοσιεύθηκαν στα περιοδικά των επιβλεπόντων φορέων (Έργον και Πρακτικά της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας και Chronique des fouilles και Bulletin de Correspondance Hellénique) καθώς και στα Πρακτικά των Συναντήσεων για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και Θράκη. Τέσσερις τόμοι οριστικών δημοσιεύσεων έχουν ήδη δει το φως, ενώ πλήθος επιμέρους αποτελεσμάτων της έρευνας παρουσιάστηκαν με τη μορφή επιστημονικών άρθρων σε διεθνή συνέδρια, κεφαλαίων σε συλλογικούς τόμους και εγκεκριμένων διδακτορικών διατριβών. Ένας τόμος που παρουσιάζει συγκεντρωτικά τα δεδομένα για την εξέλιξη, τη στρωματογραφία και τη χρονολόγηση της θέσης (ενοποιημένη παρουσίαση των δεδομένων του 2ου και 3ου προγράμματος ερευνών) έχει ήδη τυπωθεί και θα βρίσκεται στις επιστημονικές βιβλιοθήκες στο τέλος του καλοκαιριού (συνέκδοση Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας και Γαλλικής Σχολής Αθηνών).
Περισσότερα για το Ντικιλί Τας: www.dikili-tash.gr
Δημοσιογραφική επιμέλεια Μιχάλης Κουμρίδης
