ΟΜΙΛΗΤΕΣ
Για τη ζωή και το συγγραφικό έργο του Βασίλη Βασιλικού, μίλησε ο γνωστός σκηνοθέτης, Κώστας Γαβράς, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στη μεταξύ τους συνεργασία, προκειμένου να μετατραπεί σε ταινία το βιβλίο “Ζ”, καθώς και στον διαρκή αγώνα του εκλιπόντος, με στόχο την ενημέρωση της διεθνούς κοινότητας για όσα συνέβησαν στην Ελλάδα τόσο την περίοδο της δικτατορίας, όσο και κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης.
Εν συνεχεία πήραν το λόγο οι συγγραφείς, Διαμαντής Αξιώτης, Θανάσης Αγάθος και Αλέξης Ζήρας, οι οποίοι ανέφεραν σημαντικά στοιχεία από τη διαδρομή του Βασίλη Βασιλικού στον κόσμο των γραμμάτων και στους χώρους που άφησε το στίγμα του, όπως η δημόσια τηλεόραση, οι διεθνείς οργανισμοί και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα σε διάφορα σημεία της Ελλάδας και του εξωτερικού.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Στη συγκεκριμένη εκδήλωση απηύθυνε χαιρετισμό η η Γενική Γραμματέας της Εταιρείας Συγγραφέων, Άννα Αφεντουλίδου και συμμετείχαν ο ηθοποιός, Θανάσης Χαλκιάς, η τραγουδίστρια, Έφη Λεωνίδου και το μουσικό σχήμα του Μανώλη Παργεντάκη.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ
Καλλιτεχνική διευθύντρια ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας, Εύα Οικονόμου – Βαμβακά
ΟΜΙΛΙΑ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ ΘΟΔΩΡΟΥ ΜΟΥΡΙΑΔΗ
“Το θέμα είναι να είσαι παρών και ειλικρινής στον τόπο σου και στην εποχή σου. Να μην είσαι πληρωμένος. Να μην εξυπηρετείς κανένα δεδομένο συμφέρον για λόγους κομματικής ή τραπεζιτικής πίστης”.
Μ’ αυτά τα λόγια ο Βασίλης Βασιλικός, ο συγγραφέας των 120 βιβλίων, ο άριστος χειριστής λέξεων και συναισθημάτων, τα οποία ταξίδεψαν σε 33 χώρες ανά την υφήλιο, έγραψε έναν από τους επιλόγους της ζωής του.
Ο άνθρωπος που έκανε την Ελλάδα, και δη την Καβάλα και τη Θάσο, γνωστές στα πέρατα του κόσμου, άφησε το αποτύπωμά του σε διάφορα πεδία, από τη λογοτεχνία μέχρι την πολιτική και από τους κοινωνικούς αγώνες μέχρι το μετερίζι της παραγωγής πολιτισμού και ποιοτικού δημόσιου λόγου.
Δεν έκρυψε πότε τις προθέσεις του. Μπήκε στο παιχνίδι της ζύμωσης με πρόσωπα, γεγονότα και καταστάσεις, για να καταθέσει τις δικές του αλήθειες.
Δεν αποποιήθηκε των ευθυνών του. Ήξερε και ήθελε να μιλήσει. Για την κατάρρευση της χώρας του, για τις άγνωστες ιστορίες των μικρών ηρώων της καθημερινότητας, για όσες πανανθρώπινες αξίες βρέθηκαν σε καθεστώς έκπτωσης, για τη γενιά του που πάλεψε να επιβιώσει, που στερήθηκε τα στοιχειώδη, που κινδύνευσε να περάσει στη λήθη επειδή έχασε τη φωνή και τα ερείσματα της.
Ο Βασίλης Βασιλικός είχε εξαρχής αποφασίσει να εκτεθεί και να εκθέσει. Να μη συμβιβαστεί με τις σιωπές που άκουγε συνεχώς γύρω του, να φανεί χρήσιμος και όχι αρεστός, να τιμήσει, πέραν πάσης αμφιβολίας, την καταγωγή και τα βιώματα του.
Αυτός ο δρόμος ήταν πολλές φορές μοναχικός. Έλειπαν τα στηρίγματα, σώθηκαν οι παρόμοιες αναφορές, έσβηναν, προϊόντος του χρόνου, οι κραυγές αντίστασης και ανυπακοής.
Με το πλούσιο έργο του, με τη διαδρομή και τις επιλογές του, έδειξε πως δεν το μετάνιωσε.
Δεν κοίταξε πίσω. Το παρελθόν μπορεί να τον σημάδεψε, αλλά δεν καθόρισε τη δουλειά του. Τα μυθιστορήματα, οι νουβέλες, τα διηγήματα και οι ποιητικές του συλλογές, ξεπήδησαν πριν να κάτσει η σκόνη από τις εκρήξεις των πρωταγωνιστών που φιλοξένησε στις σελίδες του.
Δοκίμασε τις απόψεις των προκατόχων του και δοκιμάστηκε μέσα από τη ψυχοφθόρο διαδικασία της τελικής δικαίωσης.
Επηρεάστηκε από τις διακεκριμένες προσωπικότητες της εποχής του και σίγουρα επηρέασε τον τρόπο σκέψης όσων ξεφύλλισαν τα πονήματά του.
Φάνηκε γενναίος και γενναιόδωρος. Δεν φείσθηκε καλών λόγων για όσους επέλεξαν να ακολουθήσουν την πορεία του. Οι νέοι λογοτέχνες μετρήθηκαν ως συνοδοιπόροι, ως συνεχιστές του αγώνα του, ως γνήσιοι εκφραστές όσων πιστεύει και επιθυμεί να δει σε ενεστώτα χρόνο ο ελληνικός λαός.
Μπορεί να έφερε βαριά ψυχικά τραύματα από τις θηριωδίες των Βουλγάρων κατακτητών και τις ακραίες συνθήκες κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής, αλλά δεν κράτησε το μίσος μέσα του.
Παρέμεινε αισιόδοξος και εμπιστεύτηκε τα όνειρα του σε όλους εκείνους που δεν έσκυψαν το κεφάλι μπροστά σε κάθε είδους ασύμμετρη απειλή.
Ο συγγραφέας που είχε μέντορά του τον Δεσποτίδη, και συντροφιά του τις νότες του Μίκη και το πάθος των δημιουργών της δεκαετίας του ΄60, δεν υπήρχε περίπτωση να μην αμφισβητήσει τη νέα τάξη πραγμάτων και πολύ περισσότερο να λυγίσει από ανούσιες κριτικές και τον κίνδυνο της εξόντωσης.
Έζησε 42 χρόνια στο εξωτερικό, στο Παρίσι, στη Ρώμη, στο Δυτικό Βερολίνο και στη Νέα Υόρκη, αλλά το μυαλό του, η ψυχή του, η αγωνία του είχαν πάντα λευκό και γαλάζιο φόντο.
Τα φώτα της Εσπερίας δεν θάμπωσαν τη μεγάλη εικόνα που κουβαλούσε μέσα του. Μπροστά στα μάτια του απλώνονταν διαρκώς δυο διαφορετικές Ελλάδες. Της βίας που γεννούσε το παρακράτος και των άδολων οραμάτων της πλειοψηφίας του κοινωνικού συνόλου.
Ένιωσε την ανάγκη να τοποθετηθεί, να δείξει έναν άλλο δρόμο συνύπαρξης και προκοπής, να καυτηριάσει, όπως και όσο μπορούσε, τις παθογένειες που έβλεπε σε κάθε βήμα του.
Αγαπητοί φίλοι,
Και στον δικό μου επίλογο, θα χρησιμοποιήσω τα λόγια του:
“Ολόκληρος ο πολιτισμός μας είναι βασισμένος πάνω σε είδος πτωματολογίας. Είναι αμαρτία να πεις στο διπλανό σου «αξίζεις» και να του το πεις όσο ζει, να το χαρεί ο άνθρωπος. Ακόμη και σήμερα έχουμε ανάμεσα κορυφές πνευματικές και τις περιφρονούμε ή τις βρίζουμε χωρίς αιδώ. Αυτό το θεωρώ αμαρτία”.
Ο Δήμος Καβάλας δεν… αμάρτησε. Έδωσε το όνομα του στη Δημοτική Βιβλιοθήκη, αναγνωρίζοντας, όσο ζούσε, την πολύτιμη παρακαταθήκη του.
Οι Καβαλιώτες έδειξαν επανειλημμένα πόσο εκτιμούσαν τη συνολική του προσφορά στα γράμματα.
Πράξαμε το αυτονόητο και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε.
Την επόμενη χρονιά, θα διοργανώσουμε ένα Συμπόσιο Λογοτεχνίας για να τιμάται σε ετήσια βάση το στίγμα του, ενώ, σε συνεννόηση με τις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης της περιοχής μας, θα προβούμε στη διεξαγωγή ενός διαγωνισμού Διηγήματος, στο οποίο θα συμμετάσχουν οι μαθητές του Δήμου Καβάλας.
Ωστόσο, η τιμή στο πρόσωπο αυτού του μεγέθους δεν κλείνει ποτέ τον κύκλο της, δεν περιορίζεται μόνον σε συμβολικές κινήσεις.
Η ουσία της, πολλές φορές, κρύβεται στη σωστή αποκρυπτογράφηση του δικού του διαχρονικού μηνύματος προς όλους εμάς:
ΖΗΤΑ ένα καλύτερο μέλλον,
ΖΗΤΑ μια άλλη πατρίδα,
ΖΗΤΑ την Άνοιξη που δεν γνώρισε ποτέ αυτός ο τόπος!”.
Φωτογραφίες: Κώστας Σαραϊδάρης
